แหล่งข้อมูลภาพ: http://www.kao.com/sg
ผิวแพ้ง่าย ที่จริงแล้วเกิดจากผิวหนังชั้นนอกสุดที่เรียกว่าชั้น Stratum Corneum อ่อนแอลง สาเหตุหนึ่งมาจากการที่ผิวขาด “เซราไมด์” ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของเกราะปกป้องผิว ผิวจึงไวต่อปัจจัยกระตุ้นต่างๆ ง่ายกว่าปกติ เช่น อากาศร้อน หนาว แสงแดด หรือแม้แต่ส่วนผสมในผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่อาจก่อให้เกิดการระคายเคือง เช่น น้ำหอม สี แอลกอฮอล์ เกิดได้กับทุกสภาพผิว ทั้งผิวแห้ง ผิวธรรมดา ผิวมัน หรือผิวผสม แต่มักพบในผู้ที่มีผิวแห้งมากกว่าผิวประเภทอื่น เพราะผิวสูญเสียน้ำได้มากกว่าปกติ ชั้นผิวจึงได้รับการปกป้องน้อยกว่าผู้ที่มีผิวประเภทอื่น โดยอาการที่พบบ่อยคือ อาการคัน ผิวแดง ไหม้ หรือแห้งลอก บริเวณที่พบได้มากที่สุดคือ บริเวณใบหน้า รองลงมาคือ ร่องจมูก ส่วนผู้ที่แพ้ครีมบำรุงผิว มักมีผื่นที่เป็นตุ่มแดงนูนและไม่มีหัว คล้ายกับสิวที่ไม่มีหัวสิว บางครั้งเราเข้าใจผิดว่าเป็นสิว จึงใช้ยาทารักษาสิว ทำให้เกิดการระคายเคืองเพิ่มยิ่งขึ้น อาการแพ้จึงลุกลามมากกว่าเดิม
เซราไมด์… คำตอบของผิวแพ้ง่าย
โครงสร้างของผิวเราประกอบด้วย ผิวหนังชั้นนอก และชั้นหนังแท้ ซึ่งมีเซราไมด์ เป็นองค์ประกอบหลักของผิวชั้น Stratum Corneum ซึ่งอยู่บนผิวหนังชั้นนอกสุด โดยจะพบเซราไมด์ถึง 50% รองลงมาก็คือไขมันชนิดต่างๆ
เซราไมด์ ทำหน้าที่เป็นเกราะปกป้องผิวจากสิ่งกระตุ้นภายนอก เช่น อากาศร้อน หนาว แสงแดด หรือแม้แต่ส่วนผสมในผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่อาจก่อให้เกิดการระคายเคือง เช่น น้ำหอม สี แอลกอฮอล์
ในขณะเดียวกันก็จะทำหน้าที่เป็นเกราะปกป้องผิวไม่ให้สูญเสียความชุ่มชื้น นอกจากนี้ยังลดการสังเคราะห์
เมลานิน ทำให้ผิวดูขาวกระจ่างใส
โดยสาเหตุที่สูญเสียเซราไมด์อาจแตกต่างกัน นอกจากปัจจัยภายนอกที่กล่าวไปแล้วนั้น ยังเกิดขึ้นได้จากกรรมพันธุ์ ความเครียด และอายุที่เพิ่มมากขึ้นอีกด้วย
สัญญาณบ่งบอกอาการแพ้ที่เกิดจากเซราไมด์
เมื่อเกราะป้องกันชั้นผิวหายไป ผิวจึงถูกทำร้ายได้ง่ายจากปัจจัยภายนอกต่างๆ ซึ่งอาการแพ้ของผิวจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล เช่น
- ภาวะผื่นแพ้ (Eczema) เกิดจากความผิดปกติของเซราไมด์ ในระยะแรกจะพบผื่นแดง บางรายเกิดเป็นตุ่มใสๆ ระยะต่อมาตุ่มจะแห้ง เกิดการตกสะเก็ดและคัน หากยังไม่หายหรือเกิดเรื้อรัง ผื่นจะหนาขึ้น สีคล้ำขึ้น อาจเกิดขึ้นได้กับอวัยวะ ทุกส่วนของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นใบหน้า ลำคอ หรือลำตัว
- สิว เกิดจากการขาดเซราไมด์ ทำให้ความชุ่มชื้นในผิวหนังเกิดความผิดปกติ ส่งผลให้เกิดการสร้างเคราตินที่ผิดปกติ จนเกิดเป็นสิวขึ้นได้
- สะเก็ดเงิน ในระยะหลังๆ มานี้ พบว่า เกิดจากความผิดปกติของเกราะป้องกันผิวหนัง คล้ายกับโรคภูมิแพ้ชนิดอักเสบเรื้อรัง ซึ่งสารสำคัญในการปกป้องผิวคือเซราไมด์ โดยเชื่อว่ามียีนส์ถึง 40 ตัวที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดความผิดปกติของการปกป้องผิว ซึ่งเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน ทั้งหมด ก่อให้เกิดการอักเสบจนเกิดเป็นโรคสะเก็ดเงิน
ขาดเซราไมด์ ก็เติมได้ด้วยเวชสำอาง
ปัจจุบัน เซราไมด์ ใช้เป็นส่วนประกอบของยาทาผิวบางชนิด เพื่อช่วยรักษาอาการผิวหนังอักเสบ นอกจากนี้ยังมีการใส่ลงในผลิตภัณฑ์เวชสำอาง เพื่อช่วยฟื้นบำรุงเกราะปกป้องผิวให้แข็งแรง ไม่แพ้
ระคายเคืองง่ายอีกต่อไป
ฉะนั้นการดูแลผิวแพ้ง่ายที่เกิดจากสูญเสียเซราไมด์ ควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสำหรับสภาพผิว ถ้ามีอาการแพ้มาก ควรปรึกษาแพทย์ผิวหนังผู้เชี่ยวชาญ ไม่เช่นนั้นอาการแพ้อาจไม่หายขาด และกลับมาเป็นซ้ำๆ ได้อีก
ขอขอบคุณ
ข้อมูล: ศ.ดร.นพ.ธัมม์ทิวัตถ์ นรารัตน์วันชัย
